Kesan Penerimaan Aplikasi Istihalah Terhadap Hukum Produk yang Mengandungi Derivatif Muharramat
The Effect of Istihalah Application in the Products Contain Unlawful (Muharramat) Derivatives
DOI:
https://doi.org/10.33102/jfatwa.vol10no1.32Abstract
This article attempts to examine the views of jurists on istihalah as an instrument of purification of the prohibited source that changed to a new object with all form, nature and characteristics were different from the original forms. Acceptance or rejection of this instrument gives a legal effect of using products that contain various muḥarramat derivatives such as gelatin, blood plasma, alcohol etc. were contained in many food products, pharmaceuticals and cosmetics. This is a qualitative study that will analyze the fuqaha views on istihalah that has affected several legal decisions by several authoritative Islamic organizations such as Islamic Fiqh Council (IFC) under the Muslim World League, al-Lajnah al-Daimah li al-Buhuth al-Ilmiyyah al-wa al-Ifta, Saudi Arabia and local institutions such as the Majlis Jawatankuasa Fatwa Majlis Kebangsaan (MJFMK) Bagi Hal Ehwal Ugama Islam Malaysia and Mesyuarat Jawatankuasa Fatwa Negeri-negeri on the status of its use. This article also found that MJFMK looks very strict stance against foreign Islamic institutions which demonstrate a moderate stance to solve the problem of Muslim consumerism on a broader level. In addition, some conclusions were proposed to be considered in resolving the above issue.
Abstrak
Kajian ini ingin meneliti pandangan fuqaha mengenai istihalah sebagai suatu instrumen purifikasi suatu benda haram yang berubah kepada suatu benda baharu dengan semua rupa, sifat dan ciri yang berbeza daripada keadaan asal. Penerimaan atau penolakan terhadap instrumen ini memberikan kesan terhadap hukum penggunaan produk yang mengandungi pelbagai derivatif muharramat seperti gelatin, plasma darah dan alkohol yang terkandung dalam kebanyakan produk makanan, farmaseutikal dan kosmetik. Kajian ini bersifat kualitatif yang akan menganalisis pelbagai pandangan fuqaha mengenai istihalah yang telah mempengaruhi beberapa keputusan fatwa oleh Islamic Fiqh Council (IFC) di bawah The Muslim World League, The Islamic Organization for Medical Sciences (IOMS) dan al-Lajnah al-Da’imah li al-Buhuth al-‘Ilmiyyah wa al-Ifta’ kerajaan Arab Saudi ataupun di peringkat tempatan seperti Majlis Jawatankuasa Fatwa Majlis Kebangsaan (MJFMK) Bagi Hal Ehwal Ugama Islam Malaysia dan Mesyuarat Jawatankuasa Fatwa Negeri-negeri mengenai hukum penggunaannya. Kajian ini mendapati pendirian MJFMK kelihatan amat ketat berbanding institusi Islam luar yang menunjukkan amalan yang agak terbuka bagi menyelesaikan kemelut kepenggunaan di peringkat global. Justeru, akan dikemukakan beberapa rumusan yang perlu diberikan perhatian dalam menangani isu kepenggunaan masa kini.
Katakunci : Istihalah, muharramat, derivatif, produk dan kepenggunaan
Downloads
References
Al-Quran al-Karim.
A.A. Karim & R. Bhat. (2009). Fish gelatin : properties, challenges, and prospects as an alternative to mammalian gelatins. Food Hydrocolloids 23, 563-576.
Abu Dawud, S. ibn A. (t.t). Sunan Abi Dawud. Abd al-Hamid, M.M. (tahqiq). Beirut : al-Maktabah al-Asriyyah.
Abu Zayd, J.M. (2005). Al-Intifac bi al-acyan al-muharramah min al-atcimah wa al-ashribah wa al-albisah (Edisi ke 1). Amman : Dar al-Nafa’is.
Al-Bayhaqi, A. ibn H. (2003). Al-Sunan al-Kubra. Ata, M.A. (tahqiq). (Edisi ke 3). Beirut :Dar al-Kotob al-Ilmiyyah.
Al-Bahuti, M. ibn Y. (2003). Kasysyaf al-Qina’ ‘an Matn al-Iqna’. Abd al-Hamid, I.A. (tahqiq). Riyadh : Dar Alam al-Kutub.
Al-Disuqi, M. ibn A. (t.t.). Hasyiyah al-Disuqi ala al-Syarh al-Kabir. Kaherah : Dar Ihya’ al-Kutub al-Arabiyyah.
Al-Fayyumi, A. ibn A. (t.t). Al-Misbah al-Munir. Beirut : al-Maktabah al-Ilmiyyah.
Al-Fayruz Abadi, M. ibn Y. (2005). Al-Qamus al-Muhit. Maktab Tahqiq al-Turath (tahqiq). (Edisi ke 8). Beirut : Mua’assasah al-Risalah.
Al-Ghazali, M. ibn M. (1996). Al-Wasit fi al-Mazhab. Ibrahim, A.M. & Tamir, M.M. (tahqiq). (Edisi ke 1). Kaherah : Dar al-Salam.
Al-Hatab, M. ibn M. (1995). Mawahib al-Jalil fi Syarh Mukhtasar Khalil, Zakariyya Umayrat (takhrij). (Edisi ke 1). Beirut : Dar al-Kutub al-Ilmiyyah.
Al-Kasani, A.A ibn M. (2003). Bada’i c al-Sana’ic fi Tartib al-Syara’ic. Mu’awwad, A.M. & Abd al-Mawjud, A.A. (tahqiq) (Edisi ke 2). Beirut : Dar al-Kotob al-cIlmiyyah.
Al-Khatib, Y. ibn N. (2014). Al-Istihalah wa Ahkamuha fi al-Fiqh al-Islami. Majallah al-Adl, Bil. 57, (15), Muharram 1434 Hijrah/2013 Masehi Diakses daripada http://adl.moj.gov.sa/topic_d_d.aspx?ID=57&IDd=1180.
Al-Majma al-Fiqh al-Islami bi Rabitah al-cAlam al-Islami, Resolusi ke-4 dalam Persidangan ke-17 di Mekah pada 2003 mengenai Hukm Isti’mal al-Dawa’ al-Mushtamil ‘ala Syay’ min Najas al-Ayn ka al-Khinzir wa lahu badil Aqall minhu Faidah ka al-Hibarin al-Jadid. Islamic Fiqh Council Journal, al-Majmak al-Fiqhi al-Islami : Rabitah al-Alam al-Islami, bil. 20, 18 (2005) : 407-408.
Al-Majma’ al-Fiqh al-Islami bi Rabitah al-‘Alam al-Islami, Resolusi ke-6 dalam Persidangan ke-16 di Mekah pada tahun 2002 mengenai “al-Adawiyyah al-Musytamilah ‘ala al-Kuhul wa al-Mukhaddarat”, Islamic Fiqh Council Journal, al-Majma’ al-Fiqh al-Islami : Rabitah al-‘Alam al-Islami, Bil. 15, 13 (2002), h.476-477.
Al-Munawi, A. (1990). Al-Tawqif ‘ala Muhimmat al-Ta’arif. Kaherah : Alam al-Kutub
Al-Nasa’i, A. ibn S. (2001). Sunan al-Nasa’i. Syalabi, H.A.M. (tahqiq). (Edisi ke 1). Beirut : Mu’assasah al-Risalah.
Al-Nawawi, Y. ibn S. (t.t). Al-Majmu’ Syarh al-Muhazzab. Beirut : Dar al-Fikr.
Al-Naysaburi, M. ibn A. (1990). Al-Mustadrak ‘ala al-Sahihayn. Muhammad Abd al-Qadir Ata (tahqiq). (Edisi ke 1). Beirut : Dar al-Kutub al-Ilmiyyah.
Al-Ramli, M ibn A.A. (2003). Nihayat al-Muhtaj ila Syarh al-Minhaj (Edisi ke 3). Beirut : Dar al-Kutub al-Ilmiyyah.
Al-Zawi, T. (t.t). Mukhtar al-Qamus. Libya : Dar al-Arabiyyah li al-Kitab.
Al-Zuhayli, W. (2013). Hukm Isti’mal al-Dawa’ al-Mushtamil ‘ala Syay’ min Najas al-‘Ayn ka al-Khinzir wa lahu Badil Aqall Fa’idah minhu.
Diakses daripada
www.themwl.prg/publications/default.aspx?t=1&cidi=57&1=AR
“Bioteknologi Dalam Makanan & Minuman.”
Diakses daripada http://www.e-fatwa.gov.my/fatwa-kebangsaan/bioteknologi-dalam-makanan-minuman
Fatimah Saad. (1998). Penggunaan Alkohol Dalam Makanan dan Minuman. Jurnal Penyelidikan Islam, JAKIM, Bil. 11, 55-58.
“Fatwa al-Munazzamah al-Islamiyyah li al-Ulum al-Tibbiyyah fi al-Kuwayt hawla Jilatin al-Khinzir Tuthir Jadalan Khilafiyyan fi Misr.”
Diakses daripada http://www.aawsat.com/details.asp?article=61458&issueno=8355#.UvOc49ynqBs.
Hammad, N.K. (2003). Al-Adawiyyah al-Musytamilah ‘ala al-Kuhul wa al-Mukhaddarat. Majallah al-Majmak al-Fiqhi al-Islami li Rabitah al-Alam al-Islami, Bil 16 (14): h.69-120.
“Hukum Memakan Makanan Terubahsuai Genetik (Genetic Modified Food)”.
Diakses daripada http://www.e-fatwa.gov.my/fatwa-kebangsaan/hukum-memakan-makanan-terubahsuai-
genetik-genetic-modified-food.
“Hukum Penggunaan Anggota Atau Unsur Haiwan Yang Haram Dimakan Selain Daripada Anjing Dan Babi Untuk Tujuan Kosmetik”.
Diakses daripada http://www.e-fatwa.gov.my/fatwa-kebangsaan/hukum-penggunaan-anggota-atau-unsur-
haiwan-yang-haram-dimakan-selain-daripada-anjin.
“Hukum Penggunaan Peralatan Dan Perhiasan Berasaskan Abu Tulang Haiwan (Bone China).”
Diakses daripada http://www.e-fatwa.gov.my/fatwa-kebangsaan/hukum-penggunaan-peralatan-dan-perhiasan-berasaskan-abu-tulang-haiwan-bone-china.
“Hukum Penggunaan Ubat Clexane Dan Fraxiparine”.
Diakses daripada http://www.e-fatwa.gov.my/fatwa-kebangsaan/hukum-penggunaan-ubat-clexane-dan-fraxiparine.
“Hukum Penggunaan Vaksin Biothrax Dan Vaksin Rotateq Yang Menggunakan Unsur Babi Dalam Proses Penghasilannya”.
Diakses daripada http://www.e-fatwa.gov.my/fatwa-kebangsaan/hukum-penggunaan-vaksin-biothrax-dan-vaksin-rotateq-yang-menggunakan-unsur-babi-dal.
“Hukum Wine Vinegar (Cuka Wain)”.
Diakses daripada http://www.e-fatwa.gov.my/fatwa-kebangsaan/hukum-wine-vinegar-cuka-wain.
Ibn Abidin, M.A. (1994). Hasyiyah Radd al-Mukhtar ‘ala al-Durr al-Mukhtar. Abd al-Mawjud, A.A. & Mu’awwad,
A.M. (tahqiq). (Edisi ke 1). Beirut : Dar al-Kotob al-Ilmiyyah.
Ibn Hazm, A. ibn A. (t.t.) Al-Muhalla. Beirut : Dar al-Fikr.
Ibn Manzur, M. ibn M. (1993). Lisan al-‘Arab (Edisi ke 4). Beirut : Dar Sadir.
Ibn Qayyim, M. ibn A.B. (2002). I’lam al-Muwaqqa’in an Rabb al-‘Alamin. Al Salman, M. Ibn H. (takhrij). (Edisi ke 1). Jeddah : Dar Ibn al-Jawzi.
Ibn Qudamah, A. ibn A.(t.t). Al-Mughni. Beirut : Dar al-Kitab al-Arabi.
Ibn Taymiyyah, A. ibn A.H. (2004). Majmu’ Fatawa. Abd al-Rahman, M & Muhammad, A.R., (tartib). Al-Madinah al-Munawwarah : Mujammak al-Malik Fahd li Tiba’ah al-Musyaf al-Syarif.
Idris, A.F.M. (2005). Hukm Isti’mal al-Dawa’ al-Mushtamil ‘ala Syay’ min Najas al-‘Ayn ka al-Khinzir wa lahu badil Aqall minhu Faidah ka al-Hibarin al-Jadid. Islamic Fiqh Council Journal, al-Majmak al-Fiqhi al-Islami : Rabitah al-Alam al-Islami, Bil. 20, (18) (2005) : 89-132.
“Imunisasi Hepatitis B.”
Diakses daripada http://www.e-fatwa.gov.my/fatwa-kebangsaan/imunisasi-hepatitis-b
Gelatin Technical Info.
Diakses daripada www.pbgelatins.com/binaries/Gelatin%20uk_tcm11-12472.pdf
Gómez-Guillén, M.C, Giménez, B., López-Caballero, M.E, & Montero, M.P. (2011). Functional and bioactive properties of collagen and gelatin from alternative source : A review. Food Hydrocolloids : 1813-1827.
M. Abd Elgadir, Mohamed E.S. Mirghani & Aisyah, A. (2013). Fish gelatin and its applications in selected pharmaceutical aspects as alternative source to pork gelatine”. Journal of Food, Agriculture & Environment Vol.11 (1), 73-79.
Mariod, A.A. and Adam, H.F. Review : gelatin, source, extraction and industrial applications. Acra Sci. Pol, Tehnol.
Aliment. 12(2) (2013) : 135-147.
Mohd Amri, A. (t.t). Alkohol Halal?.
Diakses daripada beritahalal.wordpress.com.
Mohammad Aizat, J., & Che Wan Jasimah, W. (2009). Teori Istihalah Menurut Perspektif Islam dan Sains : Aplikasi Terhadap Beberapa Penghasilan Produk Makanan, Jurnal Syariah, Jil. 17, Bil. 1. : 169-194.
Mutawalli, K. A. (t.t). Al-Istihalah wa Aqwal al-Fuqaha’ fiha.
Diakses daripada www.khaledabdelalim.com.
Ofori, J.A, & Hsieh, Y.H.P. (2012). The Use of Blood and Derived Products as Food Additives.In Food Additive, Yehia El-Samragy, Ed., h. 299, via InTech.
Diakses daripada http://www.intechopen.com/books/food-additive/the-use-of-blood-and-derived-products-as-food-additives.
Persatuan Pengguna Pulau Pinang. (2006). Halal Haram. Pulau Pinang : Persatuan Pengguna Pulau Pinang.
“Resolusi Persidangan Fiqh Perubatan kali ke-8 mengenai penggunaan bahan-bahan haram dan najis dalam makanan dan ubatan oleh IOMS yang berlangsung di Kuwayt pada Mei 1995”.
Diakses daripada http://www.islamset.com/arabic/abioethics/muharamat.html
Rossi, M. (2008). The Future of Glycerol : New Uses of a Versatile Raw Material. T.tp : Royal Society of Chemistry.
“Status Kesucian Ikan Yang DiBeri Makanan Tidak Halal”.
Diakses daripada http://www.e-fatwa.gov.my/fatwa-kebangsaan/status-kesucian-ikan-yang-diberi-makanan-tidak-halal.
“Suntikan Pelalian Vaksin Meningococcal Meningitis Oleh Orang Islam”.
Diakses daripada http://www.e-fatwa.gov.my/fatwa-kebangsaan/suntikan-pelalian-vaksin-meningococcal-meningitis-oleh-orang-islam.
Tawsiyyat al-Nadwah al-Fiqhiyyah al-Tibbiyyah al-Tasi’ah : Ru’yah Islamiyyah li Ba’d al-Mushkilat al-Tibbiyyah al-Mu’asarah, dalam Majallah al-Ra’id, bil. 191, 7, 1997.
Diakses daripada iid-alraid.de/Alraid/Word/a191ai000n03.doc.
Tremblay, L. (2010). Sources of Glycerine.
Diakses daripada http://www.livestrong.com/article/327146-sources-of-glycerine/
Weishardt Group. (t.t). Properties of Gelatine.
Diakses daripada www.weisyardt.fr/doc/en-proprietes-gelatine-pdf
Dzulkifly, M.H & Nurul Hayati, A.H. (2008). Penjenisan Alkohol dan Kesan Penggunaannya Dalam Makanan dan Minuman. Jurnal Halal JAKIM, 21-35.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
The copyright of this article will be vested to author(s) and granted the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under the Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) license, unless otherwise stated.
